1*0c516b4fSNicolin Chen /* 2*0c516b4fSNicolin Chen * Cirrus Logic CS42448/CS42888 Audio CODEC Digital Audio Interface (DAI) driver 3*0c516b4fSNicolin Chen * 4*0c516b4fSNicolin Chen * Copyright (C) 2014 Freescale Semiconductor, Inc. 5*0c516b4fSNicolin Chen * 6*0c516b4fSNicolin Chen * Author: Nicolin Chen <Guangyu.Chen@freescale.com> 7*0c516b4fSNicolin Chen * 8*0c516b4fSNicolin Chen * This file is licensed under the terms of the GNU General Public License 9*0c516b4fSNicolin Chen * version 2. This program is licensed "as is" without any warranty of any 10*0c516b4fSNicolin Chen * kind, whether express or implied. 11*0c516b4fSNicolin Chen */ 12*0c516b4fSNicolin Chen 13*0c516b4fSNicolin Chen #include <linux/clk.h> 14*0c516b4fSNicolin Chen #include <linux/delay.h> 15*0c516b4fSNicolin Chen #include <linux/module.h> 16*0c516b4fSNicolin Chen #include <linux/of_device.h> 17*0c516b4fSNicolin Chen #include <linux/pm_runtime.h> 18*0c516b4fSNicolin Chen #include <linux/regulator/consumer.h> 19*0c516b4fSNicolin Chen #include <sound/pcm_params.h> 20*0c516b4fSNicolin Chen #include <sound/soc.h> 21*0c516b4fSNicolin Chen #include <sound/tlv.h> 22*0c516b4fSNicolin Chen 23*0c516b4fSNicolin Chen #include "cs42xx8.h" 24*0c516b4fSNicolin Chen 25*0c516b4fSNicolin Chen #define CS42XX8_NUM_SUPPLIES 4 26*0c516b4fSNicolin Chen static const char *const cs42xx8_supply_names[CS42XX8_NUM_SUPPLIES] = { 27*0c516b4fSNicolin Chen "VA", 28*0c516b4fSNicolin Chen "VD", 29*0c516b4fSNicolin Chen "VLS", 30*0c516b4fSNicolin Chen "VLC", 31*0c516b4fSNicolin Chen }; 32*0c516b4fSNicolin Chen 33*0c516b4fSNicolin Chen #define CS42XX8_FORMATS (SNDRV_PCM_FMTBIT_S16_LE | \ 34*0c516b4fSNicolin Chen SNDRV_PCM_FMTBIT_S20_3LE | \ 35*0c516b4fSNicolin Chen SNDRV_PCM_FMTBIT_S24_LE | \ 36*0c516b4fSNicolin Chen SNDRV_PCM_FMTBIT_S32_LE) 37*0c516b4fSNicolin Chen 38*0c516b4fSNicolin Chen /* codec private data */ 39*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_priv { 40*0c516b4fSNicolin Chen struct regulator_bulk_data supplies[CS42XX8_NUM_SUPPLIES]; 41*0c516b4fSNicolin Chen const struct cs42xx8_driver_data *drvdata; 42*0c516b4fSNicolin Chen struct regmap *regmap; 43*0c516b4fSNicolin Chen struct clk *clk; 44*0c516b4fSNicolin Chen 45*0c516b4fSNicolin Chen bool slave_mode; 46*0c516b4fSNicolin Chen unsigned long sysclk; 47*0c516b4fSNicolin Chen }; 48*0c516b4fSNicolin Chen 49*0c516b4fSNicolin Chen /* -127.5dB to 0dB with step of 0.5dB */ 50*0c516b4fSNicolin Chen static const DECLARE_TLV_DB_SCALE(dac_tlv, -12750, 50, 1); 51*0c516b4fSNicolin Chen /* -64dB to 24dB with step of 0.5dB */ 52*0c516b4fSNicolin Chen static const DECLARE_TLV_DB_SCALE(adc_tlv, -6400, 50, 0); 53*0c516b4fSNicolin Chen 54*0c516b4fSNicolin Chen static const char *const cs42xx8_adc_single[] = { "Differential", "Single-Ended" }; 55*0c516b4fSNicolin Chen static const char *const cs42xx8_szc[] = { "Immediate Change", "Zero Cross", 56*0c516b4fSNicolin Chen "Soft Ramp", "Soft Ramp on Zero Cross" }; 57*0c516b4fSNicolin Chen 58*0c516b4fSNicolin Chen static const struct soc_enum adc1_single_enum = 59*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM_SINGLE(CS42XX8_ADCCTL, 4, 2, cs42xx8_adc_single); 60*0c516b4fSNicolin Chen static const struct soc_enum adc2_single_enum = 61*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM_SINGLE(CS42XX8_ADCCTL, 3, 2, cs42xx8_adc_single); 62*0c516b4fSNicolin Chen static const struct soc_enum adc3_single_enum = 63*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM_SINGLE(CS42XX8_ADCCTL, 2, 2, cs42xx8_adc_single); 64*0c516b4fSNicolin Chen static const struct soc_enum dac_szc_enum = 65*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM_SINGLE(CS42XX8_TXCTL, 5, 4, cs42xx8_szc); 66*0c516b4fSNicolin Chen static const struct soc_enum adc_szc_enum = 67*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM_SINGLE(CS42XX8_TXCTL, 0, 4, cs42xx8_szc); 68*0c516b4fSNicolin Chen 69*0c516b4fSNicolin Chen static const struct snd_kcontrol_new cs42xx8_snd_controls[] = { 70*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE_R_TLV("DAC1 Playback Volume", CS42XX8_VOLAOUT1, 71*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_VOLAOUT2, 0, 0xff, 1, dac_tlv), 72*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE_R_TLV("DAC2 Playback Volume", CS42XX8_VOLAOUT3, 73*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_VOLAOUT4, 0, 0xff, 1, dac_tlv), 74*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE_R_TLV("DAC3 Playback Volume", CS42XX8_VOLAOUT5, 75*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_VOLAOUT6, 0, 0xff, 1, dac_tlv), 76*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE_R_TLV("DAC4 Playback Volume", CS42XX8_VOLAOUT7, 77*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_VOLAOUT8, 0, 0xff, 1, dac_tlv), 78*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE_R_S_TLV("ADC1 Capture Volume", CS42XX8_VOLAIN1, 79*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_VOLAIN2, 0, -0x80, 0x30, 7, 0, adc_tlv), 80*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE_R_S_TLV("ADC2 Capture Volume", CS42XX8_VOLAIN3, 81*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_VOLAIN4, 0, -0x80, 0x30, 7, 0, adc_tlv), 82*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE("DAC1 Invert Switch", CS42XX8_DACINV, 0, 1, 1, 0), 83*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE("DAC2 Invert Switch", CS42XX8_DACINV, 2, 3, 1, 0), 84*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE("DAC3 Invert Switch", CS42XX8_DACINV, 4, 5, 1, 0), 85*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE("DAC4 Invert Switch", CS42XX8_DACINV, 6, 7, 1, 0), 86*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE("ADC1 Invert Switch", CS42XX8_ADCINV, 0, 1, 1, 0), 87*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE("ADC2 Invert Switch", CS42XX8_ADCINV, 2, 3, 1, 0), 88*0c516b4fSNicolin Chen SOC_SINGLE("ADC High-Pass Filter Switch", CS42XX8_ADCCTL, 7, 1, 1), 89*0c516b4fSNicolin Chen SOC_SINGLE("DAC De-emphasis Switch", CS42XX8_ADCCTL, 5, 1, 0), 90*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM("ADC1 Single Ended Mode Switch", adc1_single_enum), 91*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM("ADC2 Single Ended Mode Switch", adc2_single_enum), 92*0c516b4fSNicolin Chen SOC_SINGLE("DAC Single Volume Control Switch", CS42XX8_TXCTL, 7, 1, 0), 93*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM("DAC Soft Ramp & Zero Cross Control Switch", dac_szc_enum), 94*0c516b4fSNicolin Chen SOC_SINGLE("DAC Auto Mute Switch", CS42XX8_TXCTL, 4, 1, 0), 95*0c516b4fSNicolin Chen SOC_SINGLE("Mute ADC Serial Port Switch", CS42XX8_TXCTL, 3, 1, 0), 96*0c516b4fSNicolin Chen SOC_SINGLE("ADC Single Volume Control Switch", CS42XX8_TXCTL, 2, 1, 0), 97*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM("ADC Soft Ramp & Zero Cross Control Switch", adc_szc_enum), 98*0c516b4fSNicolin Chen }; 99*0c516b4fSNicolin Chen 100*0c516b4fSNicolin Chen static const struct snd_kcontrol_new cs42xx8_adc3_snd_controls[] = { 101*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE_R_S_TLV("ADC3 Capture Volume", CS42XX8_VOLAIN5, 102*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_VOLAIN6, 0, -0x80, 0x30, 7, 0, adc_tlv), 103*0c516b4fSNicolin Chen SOC_DOUBLE("ADC3 Invert Switch", CS42XX8_ADCINV, 4, 5, 1, 0), 104*0c516b4fSNicolin Chen SOC_ENUM("ADC3 Single Ended Mode Switch", adc3_single_enum), 105*0c516b4fSNicolin Chen }; 106*0c516b4fSNicolin Chen 107*0c516b4fSNicolin Chen static const struct snd_soc_dapm_widget cs42xx8_dapm_widgets[] = { 108*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_DAC("DAC1", "Playback", CS42XX8_PWRCTL, 1, 1), 109*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_DAC("DAC2", "Playback", CS42XX8_PWRCTL, 2, 1), 110*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_DAC("DAC3", "Playback", CS42XX8_PWRCTL, 3, 1), 111*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_DAC("DAC4", "Playback", CS42XX8_PWRCTL, 4, 1), 112*0c516b4fSNicolin Chen 113*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_OUTPUT("AOUT1L"), 114*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_OUTPUT("AOUT1R"), 115*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_OUTPUT("AOUT2L"), 116*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_OUTPUT("AOUT2R"), 117*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_OUTPUT("AOUT3L"), 118*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_OUTPUT("AOUT3R"), 119*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_OUTPUT("AOUT4L"), 120*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_OUTPUT("AOUT4R"), 121*0c516b4fSNicolin Chen 122*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_ADC("ADC1", "Capture", CS42XX8_PWRCTL, 5, 1), 123*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_ADC("ADC2", "Capture", CS42XX8_PWRCTL, 6, 1), 124*0c516b4fSNicolin Chen 125*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_INPUT("AIN1L"), 126*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_INPUT("AIN1R"), 127*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_INPUT("AIN2L"), 128*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_INPUT("AIN2R"), 129*0c516b4fSNicolin Chen 130*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_SUPPLY("PWR", CS42XX8_PWRCTL, 0, 1, NULL, 0), 131*0c516b4fSNicolin Chen }; 132*0c516b4fSNicolin Chen 133*0c516b4fSNicolin Chen static const struct snd_soc_dapm_widget cs42xx8_adc3_dapm_widgets[] = { 134*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_ADC("ADC3", "Capture", CS42XX8_PWRCTL, 7, 1), 135*0c516b4fSNicolin Chen 136*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_INPUT("AIN3L"), 137*0c516b4fSNicolin Chen SND_SOC_DAPM_INPUT("AIN3R"), 138*0c516b4fSNicolin Chen }; 139*0c516b4fSNicolin Chen 140*0c516b4fSNicolin Chen static const struct snd_soc_dapm_route cs42xx8_dapm_routes[] = { 141*0c516b4fSNicolin Chen /* Playback */ 142*0c516b4fSNicolin Chen { "AOUT1L", NULL, "DAC1" }, 143*0c516b4fSNicolin Chen { "AOUT1R", NULL, "DAC1" }, 144*0c516b4fSNicolin Chen { "DAC1", NULL, "PWR" }, 145*0c516b4fSNicolin Chen 146*0c516b4fSNicolin Chen { "AOUT2L", NULL, "DAC2" }, 147*0c516b4fSNicolin Chen { "AOUT2R", NULL, "DAC2" }, 148*0c516b4fSNicolin Chen { "DAC2", NULL, "PWR" }, 149*0c516b4fSNicolin Chen 150*0c516b4fSNicolin Chen { "AOUT3L", NULL, "DAC3" }, 151*0c516b4fSNicolin Chen { "AOUT3R", NULL, "DAC3" }, 152*0c516b4fSNicolin Chen { "DAC3", NULL, "PWR" }, 153*0c516b4fSNicolin Chen 154*0c516b4fSNicolin Chen { "AOUT4L", NULL, "DAC4" }, 155*0c516b4fSNicolin Chen { "AOUT4R", NULL, "DAC4" }, 156*0c516b4fSNicolin Chen { "DAC4", NULL, "PWR" }, 157*0c516b4fSNicolin Chen 158*0c516b4fSNicolin Chen /* Capture */ 159*0c516b4fSNicolin Chen { "ADC1", NULL, "AIN1L" }, 160*0c516b4fSNicolin Chen { "ADC1", NULL, "AIN1R" }, 161*0c516b4fSNicolin Chen { "ADC1", NULL, "PWR" }, 162*0c516b4fSNicolin Chen 163*0c516b4fSNicolin Chen { "ADC2", NULL, "AIN2L" }, 164*0c516b4fSNicolin Chen { "ADC2", NULL, "AIN2R" }, 165*0c516b4fSNicolin Chen { "ADC2", NULL, "PWR" }, 166*0c516b4fSNicolin Chen }; 167*0c516b4fSNicolin Chen 168*0c516b4fSNicolin Chen static const struct snd_soc_dapm_route cs42xx8_adc3_dapm_routes[] = { 169*0c516b4fSNicolin Chen /* Capture */ 170*0c516b4fSNicolin Chen { "ADC3", NULL, "AIN3L" }, 171*0c516b4fSNicolin Chen { "ADC3", NULL, "AIN3R" }, 172*0c516b4fSNicolin Chen { "ADC3", NULL, "PWR" }, 173*0c516b4fSNicolin Chen }; 174*0c516b4fSNicolin Chen 175*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_ratios { 176*0c516b4fSNicolin Chen unsigned int ratio; 177*0c516b4fSNicolin Chen unsigned char speed; 178*0c516b4fSNicolin Chen unsigned char mclk; 179*0c516b4fSNicolin Chen }; 180*0c516b4fSNicolin Chen 181*0c516b4fSNicolin Chen static const struct cs42xx8_ratios cs42xx8_ratios[] = { 182*0c516b4fSNicolin Chen { 64, CS42XX8_FM_QUAD, CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_256(4) }, 183*0c516b4fSNicolin Chen { 96, CS42XX8_FM_QUAD, CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_384(4) }, 184*0c516b4fSNicolin Chen { 128, CS42XX8_FM_QUAD, CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_512(4) }, 185*0c516b4fSNicolin Chen { 192, CS42XX8_FM_QUAD, CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_768(4) }, 186*0c516b4fSNicolin Chen { 256, CS42XX8_FM_SINGLE, CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_256(1) }, 187*0c516b4fSNicolin Chen { 384, CS42XX8_FM_SINGLE, CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_384(1) }, 188*0c516b4fSNicolin Chen { 512, CS42XX8_FM_SINGLE, CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_512(1) }, 189*0c516b4fSNicolin Chen { 768, CS42XX8_FM_SINGLE, CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_768(1) }, 190*0c516b4fSNicolin Chen { 1024, CS42XX8_FM_SINGLE, CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_1024(1) } 191*0c516b4fSNicolin Chen }; 192*0c516b4fSNicolin Chen 193*0c516b4fSNicolin Chen static int cs42xx8_set_dai_sysclk(struct snd_soc_dai *codec_dai, 194*0c516b4fSNicolin Chen int clk_id, unsigned int freq, int dir) 195*0c516b4fSNicolin Chen { 196*0c516b4fSNicolin Chen struct snd_soc_codec *codec = codec_dai->codec; 197*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_priv *cs42xx8 = snd_soc_codec_get_drvdata(codec); 198*0c516b4fSNicolin Chen 199*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->sysclk = freq; 200*0c516b4fSNicolin Chen 201*0c516b4fSNicolin Chen return 0; 202*0c516b4fSNicolin Chen } 203*0c516b4fSNicolin Chen 204*0c516b4fSNicolin Chen static int cs42xx8_set_dai_fmt(struct snd_soc_dai *codec_dai, 205*0c516b4fSNicolin Chen unsigned int format) 206*0c516b4fSNicolin Chen { 207*0c516b4fSNicolin Chen struct snd_soc_codec *codec = codec_dai->codec; 208*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_priv *cs42xx8 = snd_soc_codec_get_drvdata(codec); 209*0c516b4fSNicolin Chen u32 val; 210*0c516b4fSNicolin Chen 211*0c516b4fSNicolin Chen /* Set DAI format */ 212*0c516b4fSNicolin Chen switch (format & SND_SOC_DAIFMT_FORMAT_MASK) { 213*0c516b4fSNicolin Chen case SND_SOC_DAIFMT_LEFT_J: 214*0c516b4fSNicolin Chen val = CS42XX8_INTF_DAC_DIF_LEFTJ | CS42XX8_INTF_ADC_DIF_LEFTJ; 215*0c516b4fSNicolin Chen break; 216*0c516b4fSNicolin Chen case SND_SOC_DAIFMT_I2S: 217*0c516b4fSNicolin Chen val = CS42XX8_INTF_DAC_DIF_I2S | CS42XX8_INTF_ADC_DIF_I2S; 218*0c516b4fSNicolin Chen break; 219*0c516b4fSNicolin Chen case SND_SOC_DAIFMT_RIGHT_J: 220*0c516b4fSNicolin Chen val = CS42XX8_INTF_DAC_DIF_RIGHTJ | CS42XX8_INTF_ADC_DIF_RIGHTJ; 221*0c516b4fSNicolin Chen break; 222*0c516b4fSNicolin Chen default: 223*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(codec->dev, "unsupported dai format\n"); 224*0c516b4fSNicolin Chen return -EINVAL; 225*0c516b4fSNicolin Chen } 226*0c516b4fSNicolin Chen 227*0c516b4fSNicolin Chen regmap_update_bits(cs42xx8->regmap, CS42XX8_INTF, 228*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_INTF_DAC_DIF_MASK | 229*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_INTF_ADC_DIF_MASK, val); 230*0c516b4fSNicolin Chen 231*0c516b4fSNicolin Chen /* Set master/slave audio interface */ 232*0c516b4fSNicolin Chen switch (format & SND_SOC_DAIFMT_MASTER_MASK) { 233*0c516b4fSNicolin Chen case SND_SOC_DAIFMT_CBS_CFS: 234*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->slave_mode = true; 235*0c516b4fSNicolin Chen break; 236*0c516b4fSNicolin Chen case SND_SOC_DAIFMT_CBM_CFM: 237*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->slave_mode = false; 238*0c516b4fSNicolin Chen break; 239*0c516b4fSNicolin Chen default: 240*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(codec->dev, "unsupported master/slave mode\n"); 241*0c516b4fSNicolin Chen return -EINVAL; 242*0c516b4fSNicolin Chen } 243*0c516b4fSNicolin Chen 244*0c516b4fSNicolin Chen return 0; 245*0c516b4fSNicolin Chen } 246*0c516b4fSNicolin Chen 247*0c516b4fSNicolin Chen static int cs42xx8_hw_params(struct snd_pcm_substream *substream, 248*0c516b4fSNicolin Chen struct snd_pcm_hw_params *params, 249*0c516b4fSNicolin Chen struct snd_soc_dai *dai) 250*0c516b4fSNicolin Chen { 251*0c516b4fSNicolin Chen struct snd_soc_pcm_runtime *rtd = substream->private_data; 252*0c516b4fSNicolin Chen struct snd_soc_codec *codec = rtd->codec; 253*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_priv *cs42xx8 = snd_soc_codec_get_drvdata(codec); 254*0c516b4fSNicolin Chen bool tx = substream->stream == SNDRV_PCM_STREAM_PLAYBACK; 255*0c516b4fSNicolin Chen u32 ratio = cs42xx8->sysclk / params_rate(params); 256*0c516b4fSNicolin Chen u32 i, fm, val, mask; 257*0c516b4fSNicolin Chen 258*0c516b4fSNicolin Chen for (i = 0; i < ARRAY_SIZE(cs42xx8_ratios); i++) { 259*0c516b4fSNicolin Chen if (cs42xx8_ratios[i].ratio == ratio) 260*0c516b4fSNicolin Chen break; 261*0c516b4fSNicolin Chen } 262*0c516b4fSNicolin Chen 263*0c516b4fSNicolin Chen if (i == ARRAY_SIZE(cs42xx8_ratios)) { 264*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(codec->dev, "unsupported sysclk ratio\n"); 265*0c516b4fSNicolin Chen return -EINVAL; 266*0c516b4fSNicolin Chen } 267*0c516b4fSNicolin Chen 268*0c516b4fSNicolin Chen mask = CS42XX8_FUNCMOD_MFREQ_MASK; 269*0c516b4fSNicolin Chen val = cs42xx8_ratios[i].mclk; 270*0c516b4fSNicolin Chen 271*0c516b4fSNicolin Chen fm = cs42xx8->slave_mode ? CS42XX8_FM_AUTO : cs42xx8_ratios[i].speed; 272*0c516b4fSNicolin Chen 273*0c516b4fSNicolin Chen regmap_update_bits(cs42xx8->regmap, CS42XX8_FUNCMOD, 274*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_FUNCMOD_xC_FM_MASK(tx) | mask, 275*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_FUNCMOD_xC_FM(tx, fm) | val); 276*0c516b4fSNicolin Chen 277*0c516b4fSNicolin Chen return 0; 278*0c516b4fSNicolin Chen } 279*0c516b4fSNicolin Chen 280*0c516b4fSNicolin Chen static int cs42xx8_digital_mute(struct snd_soc_dai *dai, int mute) 281*0c516b4fSNicolin Chen { 282*0c516b4fSNicolin Chen struct snd_soc_codec *codec = dai->codec; 283*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_priv *cs42xx8 = snd_soc_codec_get_drvdata(codec); 284*0c516b4fSNicolin Chen 285*0c516b4fSNicolin Chen regmap_update_bits(cs42xx8->regmap, CS42XX8_DACMUTE, 286*0c516b4fSNicolin Chen CS42XX8_DACMUTE_ALL, mute ? CS42XX8_DACMUTE_ALL : 0); 287*0c516b4fSNicolin Chen 288*0c516b4fSNicolin Chen return 0; 289*0c516b4fSNicolin Chen } 290*0c516b4fSNicolin Chen 291*0c516b4fSNicolin Chen static const struct snd_soc_dai_ops cs42xx8_dai_ops = { 292*0c516b4fSNicolin Chen .set_fmt = cs42xx8_set_dai_fmt, 293*0c516b4fSNicolin Chen .set_sysclk = cs42xx8_set_dai_sysclk, 294*0c516b4fSNicolin Chen .hw_params = cs42xx8_hw_params, 295*0c516b4fSNicolin Chen .digital_mute = cs42xx8_digital_mute, 296*0c516b4fSNicolin Chen }; 297*0c516b4fSNicolin Chen 298*0c516b4fSNicolin Chen static struct snd_soc_dai_driver cs42xx8_dai = { 299*0c516b4fSNicolin Chen .playback = { 300*0c516b4fSNicolin Chen .stream_name = "Playback", 301*0c516b4fSNicolin Chen .channels_min = 1, 302*0c516b4fSNicolin Chen .channels_max = 8, 303*0c516b4fSNicolin Chen .rates = SNDRV_PCM_RATE_8000_192000, 304*0c516b4fSNicolin Chen .formats = CS42XX8_FORMATS, 305*0c516b4fSNicolin Chen }, 306*0c516b4fSNicolin Chen .capture = { 307*0c516b4fSNicolin Chen .stream_name = "Capture", 308*0c516b4fSNicolin Chen .channels_min = 1, 309*0c516b4fSNicolin Chen .rates = SNDRV_PCM_RATE_8000_192000, 310*0c516b4fSNicolin Chen .formats = CS42XX8_FORMATS, 311*0c516b4fSNicolin Chen }, 312*0c516b4fSNicolin Chen .ops = &cs42xx8_dai_ops, 313*0c516b4fSNicolin Chen }; 314*0c516b4fSNicolin Chen 315*0c516b4fSNicolin Chen static const struct reg_default cs42xx8_reg[] = { 316*0c516b4fSNicolin Chen { 0x01, 0x01 }, /* Chip I.D. and Revision Register */ 317*0c516b4fSNicolin Chen { 0x02, 0x00 }, /* Power Control */ 318*0c516b4fSNicolin Chen { 0x03, 0xF0 }, /* Functional Mode */ 319*0c516b4fSNicolin Chen { 0x04, 0x46 }, /* Interface Formats */ 320*0c516b4fSNicolin Chen { 0x05, 0x00 }, /* ADC Control & DAC De-Emphasis */ 321*0c516b4fSNicolin Chen { 0x06, 0x10 }, /* Transition Control */ 322*0c516b4fSNicolin Chen { 0x07, 0x00 }, /* DAC Channel Mute */ 323*0c516b4fSNicolin Chen { 0x08, 0x00 }, /* Volume Control AOUT1 */ 324*0c516b4fSNicolin Chen { 0x09, 0x00 }, /* Volume Control AOUT2 */ 325*0c516b4fSNicolin Chen { 0x0a, 0x00 }, /* Volume Control AOUT3 */ 326*0c516b4fSNicolin Chen { 0x0b, 0x00 }, /* Volume Control AOUT4 */ 327*0c516b4fSNicolin Chen { 0x0c, 0x00 }, /* Volume Control AOUT5 */ 328*0c516b4fSNicolin Chen { 0x0d, 0x00 }, /* Volume Control AOUT6 */ 329*0c516b4fSNicolin Chen { 0x0e, 0x00 }, /* Volume Control AOUT7 */ 330*0c516b4fSNicolin Chen { 0x0f, 0x00 }, /* Volume Control AOUT8 */ 331*0c516b4fSNicolin Chen { 0x10, 0x00 }, /* DAC Channel Invert */ 332*0c516b4fSNicolin Chen { 0x11, 0x00 }, /* Volume Control AIN1 */ 333*0c516b4fSNicolin Chen { 0x12, 0x00 }, /* Volume Control AIN2 */ 334*0c516b4fSNicolin Chen { 0x13, 0x00 }, /* Volume Control AIN3 */ 335*0c516b4fSNicolin Chen { 0x14, 0x00 }, /* Volume Control AIN4 */ 336*0c516b4fSNicolin Chen { 0x15, 0x00 }, /* Volume Control AIN5 */ 337*0c516b4fSNicolin Chen { 0x16, 0x00 }, /* Volume Control AIN6 */ 338*0c516b4fSNicolin Chen { 0x17, 0x00 }, /* ADC Channel Invert */ 339*0c516b4fSNicolin Chen { 0x18, 0x00 }, /* Status Control */ 340*0c516b4fSNicolin Chen { 0x1a, 0x00 }, /* Status Mask */ 341*0c516b4fSNicolin Chen { 0x1b, 0x00 }, /* MUTEC Pin Control */ 342*0c516b4fSNicolin Chen }; 343*0c516b4fSNicolin Chen 344*0c516b4fSNicolin Chen static bool cs42xx8_volatile_register(struct device *dev, unsigned int reg) 345*0c516b4fSNicolin Chen { 346*0c516b4fSNicolin Chen switch (reg) { 347*0c516b4fSNicolin Chen case CS42XX8_STATUS: 348*0c516b4fSNicolin Chen return true; 349*0c516b4fSNicolin Chen default: 350*0c516b4fSNicolin Chen return false; 351*0c516b4fSNicolin Chen } 352*0c516b4fSNicolin Chen } 353*0c516b4fSNicolin Chen 354*0c516b4fSNicolin Chen static bool cs42xx8_writeable_register(struct device *dev, unsigned int reg) 355*0c516b4fSNicolin Chen { 356*0c516b4fSNicolin Chen switch (reg) { 357*0c516b4fSNicolin Chen case CS42XX8_CHIPID: 358*0c516b4fSNicolin Chen case CS42XX8_STATUS: 359*0c516b4fSNicolin Chen return false; 360*0c516b4fSNicolin Chen default: 361*0c516b4fSNicolin Chen return true; 362*0c516b4fSNicolin Chen } 363*0c516b4fSNicolin Chen } 364*0c516b4fSNicolin Chen 365*0c516b4fSNicolin Chen const struct regmap_config cs42xx8_regmap_config = { 366*0c516b4fSNicolin Chen .reg_bits = 8, 367*0c516b4fSNicolin Chen .val_bits = 8, 368*0c516b4fSNicolin Chen 369*0c516b4fSNicolin Chen .max_register = CS42XX8_LASTREG, 370*0c516b4fSNicolin Chen .reg_defaults = cs42xx8_reg, 371*0c516b4fSNicolin Chen .num_reg_defaults = ARRAY_SIZE(cs42xx8_reg), 372*0c516b4fSNicolin Chen .volatile_reg = cs42xx8_volatile_register, 373*0c516b4fSNicolin Chen .writeable_reg = cs42xx8_writeable_register, 374*0c516b4fSNicolin Chen .cache_type = REGCACHE_RBTREE, 375*0c516b4fSNicolin Chen }; 376*0c516b4fSNicolin Chen EXPORT_SYMBOL_GPL(cs42xx8_regmap_config); 377*0c516b4fSNicolin Chen 378*0c516b4fSNicolin Chen static int cs42xx8_codec_probe(struct snd_soc_codec *codec) 379*0c516b4fSNicolin Chen { 380*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_priv *cs42xx8 = snd_soc_codec_get_drvdata(codec); 381*0c516b4fSNicolin Chen struct snd_soc_dapm_context *dapm = &codec->dapm; 382*0c516b4fSNicolin Chen 383*0c516b4fSNicolin Chen switch (cs42xx8->drvdata->num_adcs) { 384*0c516b4fSNicolin Chen case 3: 385*0c516b4fSNicolin Chen snd_soc_add_codec_controls(codec, cs42xx8_adc3_snd_controls, 386*0c516b4fSNicolin Chen ARRAY_SIZE(cs42xx8_adc3_snd_controls)); 387*0c516b4fSNicolin Chen snd_soc_dapm_new_controls(dapm, cs42xx8_adc3_dapm_widgets, 388*0c516b4fSNicolin Chen ARRAY_SIZE(cs42xx8_adc3_dapm_widgets)); 389*0c516b4fSNicolin Chen snd_soc_dapm_add_routes(dapm, cs42xx8_adc3_dapm_routes, 390*0c516b4fSNicolin Chen ARRAY_SIZE(cs42xx8_adc3_dapm_routes)); 391*0c516b4fSNicolin Chen break; 392*0c516b4fSNicolin Chen default: 393*0c516b4fSNicolin Chen break; 394*0c516b4fSNicolin Chen } 395*0c516b4fSNicolin Chen 396*0c516b4fSNicolin Chen /* Mute all DAC channels */ 397*0c516b4fSNicolin Chen regmap_write(cs42xx8->regmap, CS42XX8_DACMUTE, CS42XX8_DACMUTE_ALL); 398*0c516b4fSNicolin Chen 399*0c516b4fSNicolin Chen return 0; 400*0c516b4fSNicolin Chen } 401*0c516b4fSNicolin Chen 402*0c516b4fSNicolin Chen static const struct snd_soc_codec_driver cs42xx8_driver = { 403*0c516b4fSNicolin Chen .probe = cs42xx8_codec_probe, 404*0c516b4fSNicolin Chen .idle_bias_off = true, 405*0c516b4fSNicolin Chen 406*0c516b4fSNicolin Chen .controls = cs42xx8_snd_controls, 407*0c516b4fSNicolin Chen .num_controls = ARRAY_SIZE(cs42xx8_snd_controls), 408*0c516b4fSNicolin Chen .dapm_widgets = cs42xx8_dapm_widgets, 409*0c516b4fSNicolin Chen .num_dapm_widgets = ARRAY_SIZE(cs42xx8_dapm_widgets), 410*0c516b4fSNicolin Chen .dapm_routes = cs42xx8_dapm_routes, 411*0c516b4fSNicolin Chen .num_dapm_routes = ARRAY_SIZE(cs42xx8_dapm_routes), 412*0c516b4fSNicolin Chen }; 413*0c516b4fSNicolin Chen 414*0c516b4fSNicolin Chen const struct cs42xx8_driver_data cs42448_data = { 415*0c516b4fSNicolin Chen .name = "cs42448", 416*0c516b4fSNicolin Chen .num_adcs = 3, 417*0c516b4fSNicolin Chen }; 418*0c516b4fSNicolin Chen EXPORT_SYMBOL_GPL(cs42448_data); 419*0c516b4fSNicolin Chen 420*0c516b4fSNicolin Chen const struct cs42xx8_driver_data cs42888_data = { 421*0c516b4fSNicolin Chen .name = "cs42888", 422*0c516b4fSNicolin Chen .num_adcs = 2, 423*0c516b4fSNicolin Chen }; 424*0c516b4fSNicolin Chen EXPORT_SYMBOL_GPL(cs42888_data); 425*0c516b4fSNicolin Chen 426*0c516b4fSNicolin Chen const struct of_device_id cs42xx8_of_match[] = { 427*0c516b4fSNicolin Chen { .compatible = "cirrus,cs42448", .data = &cs42448_data, }, 428*0c516b4fSNicolin Chen { .compatible = "cirrus,cs42888", .data = &cs42888_data, }, 429*0c516b4fSNicolin Chen { /* sentinel */ } 430*0c516b4fSNicolin Chen }; 431*0c516b4fSNicolin Chen MODULE_DEVICE_TABLE(of, cs42xx8_of_match); 432*0c516b4fSNicolin Chen EXPORT_SYMBOL_GPL(cs42xx8_of_match); 433*0c516b4fSNicolin Chen 434*0c516b4fSNicolin Chen int cs42xx8_probe(struct device *dev, struct regmap *regmap) 435*0c516b4fSNicolin Chen { 436*0c516b4fSNicolin Chen const struct of_device_id *of_id = of_match_device(cs42xx8_of_match, dev); 437*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_priv *cs42xx8; 438*0c516b4fSNicolin Chen int ret, val, i; 439*0c516b4fSNicolin Chen 440*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8 = devm_kzalloc(dev, sizeof(*cs42xx8), GFP_KERNEL); 441*0c516b4fSNicolin Chen if (cs42xx8 == NULL) 442*0c516b4fSNicolin Chen return -ENOMEM; 443*0c516b4fSNicolin Chen 444*0c516b4fSNicolin Chen dev_set_drvdata(dev, cs42xx8); 445*0c516b4fSNicolin Chen 446*0c516b4fSNicolin Chen if (of_id) 447*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->drvdata = of_id->data; 448*0c516b4fSNicolin Chen 449*0c516b4fSNicolin Chen if (!cs42xx8->drvdata) { 450*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to find driver data\n"); 451*0c516b4fSNicolin Chen return -EINVAL; 452*0c516b4fSNicolin Chen } 453*0c516b4fSNicolin Chen 454*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->clk = devm_clk_get(dev, "mclk"); 455*0c516b4fSNicolin Chen if (IS_ERR(cs42xx8->clk)) { 456*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to get the clock: %ld\n", 457*0c516b4fSNicolin Chen PTR_ERR(cs42xx8->clk)); 458*0c516b4fSNicolin Chen return -EINVAL; 459*0c516b4fSNicolin Chen } 460*0c516b4fSNicolin Chen 461*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->sysclk = clk_get_rate(cs42xx8->clk); 462*0c516b4fSNicolin Chen 463*0c516b4fSNicolin Chen for (i = 0; i < ARRAY_SIZE(cs42xx8->supplies); i++) 464*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->supplies[i].supply = cs42xx8_supply_names[i]; 465*0c516b4fSNicolin Chen 466*0c516b4fSNicolin Chen ret = devm_regulator_bulk_get(dev, 467*0c516b4fSNicolin Chen ARRAY_SIZE(cs42xx8->supplies), cs42xx8->supplies); 468*0c516b4fSNicolin Chen if (ret) { 469*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to request supplies: %d\n", ret); 470*0c516b4fSNicolin Chen return ret; 471*0c516b4fSNicolin Chen } 472*0c516b4fSNicolin Chen 473*0c516b4fSNicolin Chen ret = regulator_bulk_enable(ARRAY_SIZE(cs42xx8->supplies), 474*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->supplies); 475*0c516b4fSNicolin Chen if (ret) { 476*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to enable supplies: %d\n", ret); 477*0c516b4fSNicolin Chen return ret; 478*0c516b4fSNicolin Chen } 479*0c516b4fSNicolin Chen 480*0c516b4fSNicolin Chen /* Make sure hardware reset done */ 481*0c516b4fSNicolin Chen msleep(5); 482*0c516b4fSNicolin Chen 483*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->regmap = regmap; 484*0c516b4fSNicolin Chen if (IS_ERR(cs42xx8->regmap)) { 485*0c516b4fSNicolin Chen ret = PTR_ERR(cs42xx8->regmap); 486*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to allocate regmap: %d\n", ret); 487*0c516b4fSNicolin Chen goto err_enable; 488*0c516b4fSNicolin Chen } 489*0c516b4fSNicolin Chen 490*0c516b4fSNicolin Chen /* 491*0c516b4fSNicolin Chen * We haven't marked the chip revision as volatile due to 492*0c516b4fSNicolin Chen * sharing a register with the right input volume; explicitly 493*0c516b4fSNicolin Chen * bypass the cache to read it. 494*0c516b4fSNicolin Chen */ 495*0c516b4fSNicolin Chen regcache_cache_bypass(cs42xx8->regmap, true); 496*0c516b4fSNicolin Chen 497*0c516b4fSNicolin Chen /* Validate the chip ID */ 498*0c516b4fSNicolin Chen regmap_read(cs42xx8->regmap, CS42XX8_CHIPID, &val); 499*0c516b4fSNicolin Chen if (val < 0) { 500*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to get device ID: %x", val); 501*0c516b4fSNicolin Chen ret = -EINVAL; 502*0c516b4fSNicolin Chen goto err_enable; 503*0c516b4fSNicolin Chen } 504*0c516b4fSNicolin Chen 505*0c516b4fSNicolin Chen /* The top four bits of the chip ID should be 0000 */ 506*0c516b4fSNicolin Chen if ((val & CS42XX8_CHIPID_CHIP_ID_MASK) != 0x00) { 507*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "unmatched chip ID: %d\n", 508*0c516b4fSNicolin Chen val & CS42XX8_CHIPID_CHIP_ID_MASK); 509*0c516b4fSNicolin Chen ret = -EINVAL; 510*0c516b4fSNicolin Chen goto err_enable; 511*0c516b4fSNicolin Chen } 512*0c516b4fSNicolin Chen 513*0c516b4fSNicolin Chen dev_info(dev, "found device, revision %X\n", 514*0c516b4fSNicolin Chen val & CS42XX8_CHIPID_REV_ID_MASK); 515*0c516b4fSNicolin Chen 516*0c516b4fSNicolin Chen regcache_cache_bypass(cs42xx8->regmap, false); 517*0c516b4fSNicolin Chen 518*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8_dai.name = cs42xx8->drvdata->name; 519*0c516b4fSNicolin Chen 520*0c516b4fSNicolin Chen /* Each adc supports stereo input */ 521*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8_dai.capture.channels_max = cs42xx8->drvdata->num_adcs * 2; 522*0c516b4fSNicolin Chen 523*0c516b4fSNicolin Chen ret = snd_soc_register_codec(dev, &cs42xx8_driver, &cs42xx8_dai, 1); 524*0c516b4fSNicolin Chen if (ret) { 525*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to register codec:%d\n", ret); 526*0c516b4fSNicolin Chen goto err_enable; 527*0c516b4fSNicolin Chen } 528*0c516b4fSNicolin Chen 529*0c516b4fSNicolin Chen regcache_cache_only(cs42xx8->regmap, true); 530*0c516b4fSNicolin Chen 531*0c516b4fSNicolin Chen err_enable: 532*0c516b4fSNicolin Chen regulator_bulk_disable(ARRAY_SIZE(cs42xx8->supplies), 533*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->supplies); 534*0c516b4fSNicolin Chen 535*0c516b4fSNicolin Chen return ret; 536*0c516b4fSNicolin Chen } 537*0c516b4fSNicolin Chen EXPORT_SYMBOL_GPL(cs42xx8_probe); 538*0c516b4fSNicolin Chen 539*0c516b4fSNicolin Chen #ifdef CONFIG_PM_RUNTIME 540*0c516b4fSNicolin Chen static int cs42xx8_runtime_resume(struct device *dev) 541*0c516b4fSNicolin Chen { 542*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_priv *cs42xx8 = dev_get_drvdata(dev); 543*0c516b4fSNicolin Chen int ret; 544*0c516b4fSNicolin Chen 545*0c516b4fSNicolin Chen ret = clk_prepare_enable(cs42xx8->clk); 546*0c516b4fSNicolin Chen if (ret) { 547*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to enable mclk: %d\n", ret); 548*0c516b4fSNicolin Chen return ret; 549*0c516b4fSNicolin Chen } 550*0c516b4fSNicolin Chen 551*0c516b4fSNicolin Chen ret = regulator_bulk_enable(ARRAY_SIZE(cs42xx8->supplies), 552*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->supplies); 553*0c516b4fSNicolin Chen if (ret) { 554*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to enable supplies: %d\n", ret); 555*0c516b4fSNicolin Chen goto err_clk; 556*0c516b4fSNicolin Chen } 557*0c516b4fSNicolin Chen 558*0c516b4fSNicolin Chen /* Make sure hardware reset done */ 559*0c516b4fSNicolin Chen msleep(5); 560*0c516b4fSNicolin Chen 561*0c516b4fSNicolin Chen regcache_cache_only(cs42xx8->regmap, false); 562*0c516b4fSNicolin Chen 563*0c516b4fSNicolin Chen ret = regcache_sync(cs42xx8->regmap); 564*0c516b4fSNicolin Chen if (ret) { 565*0c516b4fSNicolin Chen dev_err(dev, "failed to sync regmap: %d\n", ret); 566*0c516b4fSNicolin Chen goto err_bulk; 567*0c516b4fSNicolin Chen } 568*0c516b4fSNicolin Chen 569*0c516b4fSNicolin Chen return 0; 570*0c516b4fSNicolin Chen 571*0c516b4fSNicolin Chen err_bulk: 572*0c516b4fSNicolin Chen regulator_bulk_disable(ARRAY_SIZE(cs42xx8->supplies), 573*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->supplies); 574*0c516b4fSNicolin Chen err_clk: 575*0c516b4fSNicolin Chen clk_disable_unprepare(cs42xx8->clk); 576*0c516b4fSNicolin Chen 577*0c516b4fSNicolin Chen return ret; 578*0c516b4fSNicolin Chen } 579*0c516b4fSNicolin Chen 580*0c516b4fSNicolin Chen static int cs42xx8_runtime_suspend(struct device *dev) 581*0c516b4fSNicolin Chen { 582*0c516b4fSNicolin Chen struct cs42xx8_priv *cs42xx8 = dev_get_drvdata(dev); 583*0c516b4fSNicolin Chen 584*0c516b4fSNicolin Chen regcache_cache_only(cs42xx8->regmap, true); 585*0c516b4fSNicolin Chen 586*0c516b4fSNicolin Chen regulator_bulk_disable(ARRAY_SIZE(cs42xx8->supplies), 587*0c516b4fSNicolin Chen cs42xx8->supplies); 588*0c516b4fSNicolin Chen 589*0c516b4fSNicolin Chen clk_disable_unprepare(cs42xx8->clk); 590*0c516b4fSNicolin Chen 591*0c516b4fSNicolin Chen return 0; 592*0c516b4fSNicolin Chen } 593*0c516b4fSNicolin Chen #endif 594*0c516b4fSNicolin Chen 595*0c516b4fSNicolin Chen const struct dev_pm_ops cs42xx8_pm = { 596*0c516b4fSNicolin Chen SET_RUNTIME_PM_OPS(cs42xx8_runtime_suspend, cs42xx8_runtime_resume, NULL) 597*0c516b4fSNicolin Chen }; 598*0c516b4fSNicolin Chen EXPORT_SYMBOL_GPL(cs42xx8_pm); 599*0c516b4fSNicolin Chen 600*0c516b4fSNicolin Chen MODULE_DESCRIPTION("Cirrus Logic CS42448/CS42888 ALSA SoC Codec Driver"); 601*0c516b4fSNicolin Chen MODULE_AUTHOR("Freescale Semiconductor, Inc."); 602*0c516b4fSNicolin Chen MODULE_LICENSE("GPL"); 603