xref: /openbmc/linux/fs/gfs2/log.c (revision b3b94faa5fe5968827ba0640ee9fba4b3e7f736e)
1*b3b94faaSDavid Teigland /*
2*b3b94faaSDavid Teigland  * Copyright (C) Sistina Software, Inc.  1997-2003 All rights reserved.
3*b3b94faaSDavid Teigland  * Copyright (C) 2004-2005 Red Hat, Inc.  All rights reserved.
4*b3b94faaSDavid Teigland  *
5*b3b94faaSDavid Teigland  * This copyrighted material is made available to anyone wishing to use,
6*b3b94faaSDavid Teigland  * modify, copy, or redistribute it subject to the terms and conditions
7*b3b94faaSDavid Teigland  * of the GNU General Public License v.2.
8*b3b94faaSDavid Teigland  */
9*b3b94faaSDavid Teigland 
10*b3b94faaSDavid Teigland #include <linux/sched.h>
11*b3b94faaSDavid Teigland #include <linux/slab.h>
12*b3b94faaSDavid Teigland #include <linux/spinlock.h>
13*b3b94faaSDavid Teigland #include <linux/completion.h>
14*b3b94faaSDavid Teigland #include <linux/buffer_head.h>
15*b3b94faaSDavid Teigland #include <asm/semaphore.h>
16*b3b94faaSDavid Teigland 
17*b3b94faaSDavid Teigland #include "gfs2.h"
18*b3b94faaSDavid Teigland #include "bmap.h"
19*b3b94faaSDavid Teigland #include "glock.h"
20*b3b94faaSDavid Teigland #include "log.h"
21*b3b94faaSDavid Teigland #include "lops.h"
22*b3b94faaSDavid Teigland #include "meta_io.h"
23*b3b94faaSDavid Teigland 
24*b3b94faaSDavid Teigland #define PULL 1
25*b3b94faaSDavid Teigland 
26*b3b94faaSDavid Teigland static inline int is_done(struct gfs2_sbd *sdp, atomic_t *a)
27*b3b94faaSDavid Teigland {
28*b3b94faaSDavid Teigland 	int done;
29*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
30*b3b94faaSDavid Teigland 	done = atomic_read(a) ? 0 : 1;
31*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
32*b3b94faaSDavid Teigland 	return done;
33*b3b94faaSDavid Teigland }
34*b3b94faaSDavid Teigland 
35*b3b94faaSDavid Teigland static void do_lock_wait(struct gfs2_sbd *sdp, wait_queue_head_t *wq,
36*b3b94faaSDavid Teigland 			 atomic_t *a)
37*b3b94faaSDavid Teigland {
38*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
39*b3b94faaSDavid Teigland 	wait_event(*wq, is_done(sdp, a));
40*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
41*b3b94faaSDavid Teigland }
42*b3b94faaSDavid Teigland 
43*b3b94faaSDavid Teigland static void lock_for_trans(struct gfs2_sbd *sdp)
44*b3b94faaSDavid Teigland {
45*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
46*b3b94faaSDavid Teigland 	do_lock_wait(sdp, &sdp->sd_log_trans_wq, &sdp->sd_log_flush_count);
47*b3b94faaSDavid Teigland 	atomic_inc(&sdp->sd_log_trans_count);
48*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
49*b3b94faaSDavid Teigland }
50*b3b94faaSDavid Teigland 
51*b3b94faaSDavid Teigland static void unlock_from_trans(struct gfs2_sbd *sdp)
52*b3b94faaSDavid Teigland {
53*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_warn(sdp, atomic_read(&sdp->sd_log_trans_count));
54*b3b94faaSDavid Teigland 	if (atomic_dec_and_test(&sdp->sd_log_trans_count))
55*b3b94faaSDavid Teigland 		wake_up(&sdp->sd_log_flush_wq);
56*b3b94faaSDavid Teigland }
57*b3b94faaSDavid Teigland 
58*b3b94faaSDavid Teigland void gfs2_lock_for_flush(struct gfs2_sbd *sdp)
59*b3b94faaSDavid Teigland {
60*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
61*b3b94faaSDavid Teigland 	atomic_inc(&sdp->sd_log_flush_count);
62*b3b94faaSDavid Teigland 	do_lock_wait(sdp, &sdp->sd_log_flush_wq, &sdp->sd_log_trans_count);
63*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
64*b3b94faaSDavid Teigland }
65*b3b94faaSDavid Teigland 
66*b3b94faaSDavid Teigland void gfs2_unlock_from_flush(struct gfs2_sbd *sdp)
67*b3b94faaSDavid Teigland {
68*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_warn(sdp, atomic_read(&sdp->sd_log_flush_count));
69*b3b94faaSDavid Teigland 	if (atomic_dec_and_test(&sdp->sd_log_flush_count))
70*b3b94faaSDavid Teigland 		wake_up(&sdp->sd_log_trans_wq);
71*b3b94faaSDavid Teigland }
72*b3b94faaSDavid Teigland 
73*b3b94faaSDavid Teigland /**
74*b3b94faaSDavid Teigland  * gfs2_struct2blk - compute stuff
75*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: the filesystem
76*b3b94faaSDavid Teigland  * @nstruct: the number of structures
77*b3b94faaSDavid Teigland  * @ssize: the size of the structures
78*b3b94faaSDavid Teigland  *
79*b3b94faaSDavid Teigland  * Compute the number of log descriptor blocks needed to hold a certain number
80*b3b94faaSDavid Teigland  * of structures of a certain size.
81*b3b94faaSDavid Teigland  *
82*b3b94faaSDavid Teigland  * Returns: the number of blocks needed (minimum is always 1)
83*b3b94faaSDavid Teigland  */
84*b3b94faaSDavid Teigland 
85*b3b94faaSDavid Teigland unsigned int gfs2_struct2blk(struct gfs2_sbd *sdp, unsigned int nstruct,
86*b3b94faaSDavid Teigland 			     unsigned int ssize)
87*b3b94faaSDavid Teigland {
88*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int blks;
89*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int first, second;
90*b3b94faaSDavid Teigland 
91*b3b94faaSDavid Teigland 	blks = 1;
92*b3b94faaSDavid Teigland 	first = (sdp->sd_sb.sb_bsize - sizeof(struct gfs2_log_descriptor)) / ssize;
93*b3b94faaSDavid Teigland 
94*b3b94faaSDavid Teigland 	if (nstruct > first) {
95*b3b94faaSDavid Teigland 		second = (sdp->sd_sb.sb_bsize - sizeof(struct gfs2_meta_header)) / ssize;
96*b3b94faaSDavid Teigland 		blks += DIV_RU(nstruct - first, second);
97*b3b94faaSDavid Teigland 	}
98*b3b94faaSDavid Teigland 
99*b3b94faaSDavid Teigland 	return blks;
100*b3b94faaSDavid Teigland }
101*b3b94faaSDavid Teigland 
102*b3b94faaSDavid Teigland void gfs2_ail1_start(struct gfs2_sbd *sdp, int flags)
103*b3b94faaSDavid Teigland {
104*b3b94faaSDavid Teigland 	struct list_head *head = &sdp->sd_ail1_list;
105*b3b94faaSDavid Teigland 	uint64_t sync_gen;
106*b3b94faaSDavid Teigland 	struct list_head *first, *tmp;
107*b3b94faaSDavid Teigland 	struct gfs2_ail *first_ai, *ai;
108*b3b94faaSDavid Teigland 
109*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
110*b3b94faaSDavid Teigland 	if (list_empty(head)) {
111*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_log_unlock(sdp);
112*b3b94faaSDavid Teigland 		return;
113*b3b94faaSDavid Teigland 	}
114*b3b94faaSDavid Teigland 	sync_gen = sdp->sd_ail_sync_gen++;
115*b3b94faaSDavid Teigland 
116*b3b94faaSDavid Teigland 	first = head->prev;
117*b3b94faaSDavid Teigland 	first_ai = list_entry(first, struct gfs2_ail, ai_list);
118*b3b94faaSDavid Teigland 	first_ai->ai_sync_gen = sync_gen;
119*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_ail1_start_one(sdp, first_ai);
120*b3b94faaSDavid Teigland 
121*b3b94faaSDavid Teigland 	if (flags & DIO_ALL)
122*b3b94faaSDavid Teigland 		first = NULL;
123*b3b94faaSDavid Teigland 
124*b3b94faaSDavid Teigland 	for (;;) {
125*b3b94faaSDavid Teigland 		if (first &&
126*b3b94faaSDavid Teigland 		    (head->prev != first ||
127*b3b94faaSDavid Teigland 		     gfs2_ail1_empty_one(sdp, first_ai, 0)))
128*b3b94faaSDavid Teigland 			break;
129*b3b94faaSDavid Teigland 
130*b3b94faaSDavid Teigland 		for (tmp = head->prev; tmp != head; tmp = tmp->prev) {
131*b3b94faaSDavid Teigland 			ai = list_entry(tmp, struct gfs2_ail, ai_list);
132*b3b94faaSDavid Teigland 			if (ai->ai_sync_gen >= sync_gen)
133*b3b94faaSDavid Teigland 				continue;
134*b3b94faaSDavid Teigland 			ai->ai_sync_gen = sync_gen;
135*b3b94faaSDavid Teigland 			gfs2_ail1_start_one(sdp, ai);
136*b3b94faaSDavid Teigland 			break;
137*b3b94faaSDavid Teigland 		}
138*b3b94faaSDavid Teigland 
139*b3b94faaSDavid Teigland 		if (tmp == head)
140*b3b94faaSDavid Teigland 			break;
141*b3b94faaSDavid Teigland 	}
142*b3b94faaSDavid Teigland 
143*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
144*b3b94faaSDavid Teigland }
145*b3b94faaSDavid Teigland 
146*b3b94faaSDavid Teigland int gfs2_ail1_empty(struct gfs2_sbd *sdp, int flags)
147*b3b94faaSDavid Teigland {
148*b3b94faaSDavid Teigland 	struct gfs2_ail *ai, *s;
149*b3b94faaSDavid Teigland 	int ret;
150*b3b94faaSDavid Teigland 
151*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
152*b3b94faaSDavid Teigland 
153*b3b94faaSDavid Teigland 	list_for_each_entry_safe_reverse(ai, s, &sdp->sd_ail1_list, ai_list) {
154*b3b94faaSDavid Teigland 		if (gfs2_ail1_empty_one(sdp, ai, flags))
155*b3b94faaSDavid Teigland 			list_move(&ai->ai_list, &sdp->sd_ail2_list);
156*b3b94faaSDavid Teigland 		else if (!(flags & DIO_ALL))
157*b3b94faaSDavid Teigland 			break;
158*b3b94faaSDavid Teigland 	}
159*b3b94faaSDavid Teigland 
160*b3b94faaSDavid Teigland 	ret = list_empty(&sdp->sd_ail1_list);
161*b3b94faaSDavid Teigland 
162*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
163*b3b94faaSDavid Teigland 
164*b3b94faaSDavid Teigland 	return ret;
165*b3b94faaSDavid Teigland }
166*b3b94faaSDavid Teigland 
167*b3b94faaSDavid Teigland static void ail2_empty(struct gfs2_sbd *sdp, unsigned int new_tail)
168*b3b94faaSDavid Teigland {
169*b3b94faaSDavid Teigland 	struct gfs2_ail *ai, *safe;
170*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int old_tail = sdp->sd_log_tail;
171*b3b94faaSDavid Teigland 	int wrap = (new_tail < old_tail);
172*b3b94faaSDavid Teigland 	int a, b, rm;
173*b3b94faaSDavid Teigland 
174*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
175*b3b94faaSDavid Teigland 
176*b3b94faaSDavid Teigland 	list_for_each_entry_safe(ai, safe, &sdp->sd_ail2_list, ai_list) {
177*b3b94faaSDavid Teigland 		a = (old_tail <= ai->ai_first);
178*b3b94faaSDavid Teigland 		b = (ai->ai_first < new_tail);
179*b3b94faaSDavid Teigland 		rm = (wrap) ? (a || b) : (a && b);
180*b3b94faaSDavid Teigland 		if (!rm)
181*b3b94faaSDavid Teigland 			continue;
182*b3b94faaSDavid Teigland 
183*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_ail2_empty_one(sdp, ai);
184*b3b94faaSDavid Teigland 		list_del(&ai->ai_list);
185*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_assert_warn(sdp, list_empty(&ai->ai_ail1_list));
186*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_assert_warn(sdp, list_empty(&ai->ai_ail2_list));
187*b3b94faaSDavid Teigland 		kfree(ai);
188*b3b94faaSDavid Teigland 	}
189*b3b94faaSDavid Teigland 
190*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
191*b3b94faaSDavid Teigland }
192*b3b94faaSDavid Teigland 
193*b3b94faaSDavid Teigland /**
194*b3b94faaSDavid Teigland  * gfs2_log_reserve - Make a log reservation
195*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: The GFS2 superblock
196*b3b94faaSDavid Teigland  * @blks: The number of blocks to reserve
197*b3b94faaSDavid Teigland  *
198*b3b94faaSDavid Teigland  * Returns: errno
199*b3b94faaSDavid Teigland  */
200*b3b94faaSDavid Teigland 
201*b3b94faaSDavid Teigland int gfs2_log_reserve(struct gfs2_sbd *sdp, unsigned int blks)
202*b3b94faaSDavid Teigland {
203*b3b94faaSDavid Teigland 	LIST_HEAD(list);
204*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int try = 0;
205*b3b94faaSDavid Teigland 
206*b3b94faaSDavid Teigland 	if (gfs2_assert_warn(sdp, blks) ||
207*b3b94faaSDavid Teigland 	    gfs2_assert_warn(sdp, blks <= sdp->sd_jdesc->jd_blocks))
208*b3b94faaSDavid Teigland 		return -EINVAL;
209*b3b94faaSDavid Teigland 
210*b3b94faaSDavid Teigland 	for (;;) {
211*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_log_lock(sdp);
212*b3b94faaSDavid Teigland 
213*b3b94faaSDavid Teigland 		if (list_empty(&list)) {
214*b3b94faaSDavid Teigland 			list_add_tail(&list, &sdp->sd_log_blks_list);
215*b3b94faaSDavid Teigland 			while (sdp->sd_log_blks_list.next != &list) {
216*b3b94faaSDavid Teigland 				DECLARE_WAITQUEUE(__wait_chan, current);
217*b3b94faaSDavid Teigland 				set_current_state(TASK_UNINTERRUPTIBLE);
218*b3b94faaSDavid Teigland 				add_wait_queue(&sdp->sd_log_blks_wait,
219*b3b94faaSDavid Teigland 					       &__wait_chan);
220*b3b94faaSDavid Teigland 				gfs2_log_unlock(sdp);
221*b3b94faaSDavid Teigland 				schedule();
222*b3b94faaSDavid Teigland 				gfs2_log_lock(sdp);
223*b3b94faaSDavid Teigland 				remove_wait_queue(&sdp->sd_log_blks_wait,
224*b3b94faaSDavid Teigland 						  &__wait_chan);
225*b3b94faaSDavid Teigland 				set_current_state(TASK_RUNNING);
226*b3b94faaSDavid Teigland 			}
227*b3b94faaSDavid Teigland 		}
228*b3b94faaSDavid Teigland 
229*b3b94faaSDavid Teigland 		/* Never give away the last block so we can
230*b3b94faaSDavid Teigland 		   always pull the tail if we need to. */
231*b3b94faaSDavid Teigland 		if (sdp->sd_log_blks_free > blks) {
232*b3b94faaSDavid Teigland 			sdp->sd_log_blks_free -= blks;
233*b3b94faaSDavid Teigland 			list_del(&list);
234*b3b94faaSDavid Teigland 			gfs2_log_unlock(sdp);
235*b3b94faaSDavid Teigland 			wake_up(&sdp->sd_log_blks_wait);
236*b3b94faaSDavid Teigland 			break;
237*b3b94faaSDavid Teigland 		}
238*b3b94faaSDavid Teigland 
239*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_log_unlock(sdp);
240*b3b94faaSDavid Teigland 
241*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_ail1_empty(sdp, 0);
242*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_log_flush(sdp);
243*b3b94faaSDavid Teigland 
244*b3b94faaSDavid Teigland 		if (try++)
245*b3b94faaSDavid Teigland 			gfs2_ail1_start(sdp, 0);
246*b3b94faaSDavid Teigland 	}
247*b3b94faaSDavid Teigland 
248*b3b94faaSDavid Teigland 	lock_for_trans(sdp);
249*b3b94faaSDavid Teigland 
250*b3b94faaSDavid Teigland 	return 0;
251*b3b94faaSDavid Teigland }
252*b3b94faaSDavid Teigland 
253*b3b94faaSDavid Teigland /**
254*b3b94faaSDavid Teigland  * gfs2_log_release - Release a given number of log blocks
255*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: The GFS2 superblock
256*b3b94faaSDavid Teigland  * @blks: The number of blocks
257*b3b94faaSDavid Teigland  *
258*b3b94faaSDavid Teigland  */
259*b3b94faaSDavid Teigland 
260*b3b94faaSDavid Teigland void gfs2_log_release(struct gfs2_sbd *sdp, unsigned int blks)
261*b3b94faaSDavid Teigland {
262*b3b94faaSDavid Teigland 	unlock_from_trans(sdp);
263*b3b94faaSDavid Teigland 
264*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
265*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_blks_free += blks;
266*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp,
267*b3b94faaSDavid Teigland 			     sdp->sd_log_blks_free <= sdp->sd_jdesc->jd_blocks);
268*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
269*b3b94faaSDavid Teigland }
270*b3b94faaSDavid Teigland 
271*b3b94faaSDavid Teigland static uint64_t log_bmap(struct gfs2_sbd *sdp, unsigned int lbn)
272*b3b94faaSDavid Teigland {
273*b3b94faaSDavid Teigland 	int new = 0;
274*b3b94faaSDavid Teigland 	uint64_t dbn;
275*b3b94faaSDavid Teigland 	int error;
276*b3b94faaSDavid Teigland 
277*b3b94faaSDavid Teigland 	error = gfs2_block_map(sdp->sd_jdesc->jd_inode, lbn, &new, &dbn, NULL);
278*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, !error && dbn);
279*b3b94faaSDavid Teigland 
280*b3b94faaSDavid Teigland 	return dbn;
281*b3b94faaSDavid Teigland }
282*b3b94faaSDavid Teigland 
283*b3b94faaSDavid Teigland /**
284*b3b94faaSDavid Teigland  * log_distance - Compute distance between two journal blocks
285*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: The GFS2 superblock
286*b3b94faaSDavid Teigland  * @newer: The most recent journal block of the pair
287*b3b94faaSDavid Teigland  * @older: The older journal block of the pair
288*b3b94faaSDavid Teigland  *
289*b3b94faaSDavid Teigland  *   Compute the distance (in the journal direction) between two
290*b3b94faaSDavid Teigland  *   blocks in the journal
291*b3b94faaSDavid Teigland  *
292*b3b94faaSDavid Teigland  * Returns: the distance in blocks
293*b3b94faaSDavid Teigland  */
294*b3b94faaSDavid Teigland 
295*b3b94faaSDavid Teigland static inline unsigned int log_distance(struct gfs2_sbd *sdp,
296*b3b94faaSDavid Teigland 					unsigned int newer,
297*b3b94faaSDavid Teigland 					unsigned int older)
298*b3b94faaSDavid Teigland {
299*b3b94faaSDavid Teigland 	int dist;
300*b3b94faaSDavid Teigland 
301*b3b94faaSDavid Teigland 	dist = newer - older;
302*b3b94faaSDavid Teigland 	if (dist < 0)
303*b3b94faaSDavid Teigland 		dist += sdp->sd_jdesc->jd_blocks;
304*b3b94faaSDavid Teigland 
305*b3b94faaSDavid Teigland 	return dist;
306*b3b94faaSDavid Teigland }
307*b3b94faaSDavid Teigland 
308*b3b94faaSDavid Teigland static unsigned int current_tail(struct gfs2_sbd *sdp)
309*b3b94faaSDavid Teigland {
310*b3b94faaSDavid Teigland 	struct gfs2_ail *ai;
311*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int tail;
312*b3b94faaSDavid Teigland 
313*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
314*b3b94faaSDavid Teigland 
315*b3b94faaSDavid Teigland 	if (list_empty(&sdp->sd_ail1_list))
316*b3b94faaSDavid Teigland 		tail = sdp->sd_log_head;
317*b3b94faaSDavid Teigland 	else {
318*b3b94faaSDavid Teigland 		ai = list_entry(sdp->sd_ail1_list.prev,
319*b3b94faaSDavid Teigland 				struct gfs2_ail, ai_list);
320*b3b94faaSDavid Teigland 		tail = ai->ai_first;
321*b3b94faaSDavid Teigland 	}
322*b3b94faaSDavid Teigland 
323*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
324*b3b94faaSDavid Teigland 
325*b3b94faaSDavid Teigland 	return tail;
326*b3b94faaSDavid Teigland }
327*b3b94faaSDavid Teigland 
328*b3b94faaSDavid Teigland static inline void log_incr_head(struct gfs2_sbd *sdp)
329*b3b94faaSDavid Teigland {
330*b3b94faaSDavid Teigland 	if (sdp->sd_log_flush_head == sdp->sd_log_tail)
331*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_assert_withdraw(sdp,
332*b3b94faaSDavid Teigland 				sdp->sd_log_flush_head == sdp->sd_log_head);
333*b3b94faaSDavid Teigland 
334*b3b94faaSDavid Teigland 	if (++sdp->sd_log_flush_head == sdp->sd_jdesc->jd_blocks) {
335*b3b94faaSDavid Teigland 		sdp->sd_log_flush_head = 0;
336*b3b94faaSDavid Teigland 		sdp->sd_log_flush_wrapped = 1;
337*b3b94faaSDavid Teigland 	}
338*b3b94faaSDavid Teigland }
339*b3b94faaSDavid Teigland 
340*b3b94faaSDavid Teigland /**
341*b3b94faaSDavid Teigland  * gfs2_log_get_buf - Get and initialize a buffer to use for log control data
342*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: The GFS2 superblock
343*b3b94faaSDavid Teigland  *
344*b3b94faaSDavid Teigland  * Returns: the buffer_head
345*b3b94faaSDavid Teigland  */
346*b3b94faaSDavid Teigland 
347*b3b94faaSDavid Teigland struct buffer_head *gfs2_log_get_buf(struct gfs2_sbd *sdp)
348*b3b94faaSDavid Teigland {
349*b3b94faaSDavid Teigland 	uint64_t blkno = log_bmap(sdp, sdp->sd_log_flush_head);
350*b3b94faaSDavid Teigland 	struct gfs2_log_buf *lb;
351*b3b94faaSDavid Teigland 	struct buffer_head *bh;
352*b3b94faaSDavid Teigland 
353*b3b94faaSDavid Teigland 	lb = kzalloc(sizeof(struct gfs2_log_buf), GFP_KERNEL | __GFP_NOFAIL);
354*b3b94faaSDavid Teigland 	list_add(&lb->lb_list, &sdp->sd_log_flush_list);
355*b3b94faaSDavid Teigland 
356*b3b94faaSDavid Teigland 	bh = lb->lb_bh = sb_getblk(sdp->sd_vfs, blkno);
357*b3b94faaSDavid Teigland 	lock_buffer(bh);
358*b3b94faaSDavid Teigland 	memset(bh->b_data, 0, bh->b_size);
359*b3b94faaSDavid Teigland 	set_buffer_uptodate(bh);
360*b3b94faaSDavid Teigland 	clear_buffer_dirty(bh);
361*b3b94faaSDavid Teigland 	unlock_buffer(bh);
362*b3b94faaSDavid Teigland 
363*b3b94faaSDavid Teigland 	log_incr_head(sdp);
364*b3b94faaSDavid Teigland 
365*b3b94faaSDavid Teigland 	return bh;
366*b3b94faaSDavid Teigland }
367*b3b94faaSDavid Teigland 
368*b3b94faaSDavid Teigland /**
369*b3b94faaSDavid Teigland  * gfs2_log_fake_buf - Build a fake buffer head to write metadata buffer to log
370*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: the filesystem
371*b3b94faaSDavid Teigland  * @data: the data the buffer_head should point to
372*b3b94faaSDavid Teigland  *
373*b3b94faaSDavid Teigland  * Returns: the log buffer descriptor
374*b3b94faaSDavid Teigland  */
375*b3b94faaSDavid Teigland 
376*b3b94faaSDavid Teigland struct buffer_head *gfs2_log_fake_buf(struct gfs2_sbd *sdp,
377*b3b94faaSDavid Teigland 				      struct buffer_head *real)
378*b3b94faaSDavid Teigland {
379*b3b94faaSDavid Teigland 	uint64_t blkno = log_bmap(sdp, sdp->sd_log_flush_head);
380*b3b94faaSDavid Teigland 	struct gfs2_log_buf *lb;
381*b3b94faaSDavid Teigland 	struct buffer_head *bh;
382*b3b94faaSDavid Teigland 
383*b3b94faaSDavid Teigland 	lb = kzalloc(sizeof(struct gfs2_log_buf), GFP_KERNEL | __GFP_NOFAIL);
384*b3b94faaSDavid Teigland 	list_add(&lb->lb_list, &sdp->sd_log_flush_list);
385*b3b94faaSDavid Teigland 	lb->lb_real = real;
386*b3b94faaSDavid Teigland 
387*b3b94faaSDavid Teigland 	bh = lb->lb_bh = alloc_buffer_head(GFP_NOFS | __GFP_NOFAIL);
388*b3b94faaSDavid Teigland 	atomic_set(&bh->b_count, 1);
389*b3b94faaSDavid Teigland 	bh->b_state = (1 << BH_Mapped) | (1 << BH_Uptodate);
390*b3b94faaSDavid Teigland 	set_bh_page(bh, virt_to_page(real->b_data),
391*b3b94faaSDavid Teigland 		    ((unsigned long)real->b_data) & (PAGE_SIZE - 1));
392*b3b94faaSDavid Teigland 	bh->b_blocknr = blkno;
393*b3b94faaSDavid Teigland 	bh->b_size = sdp->sd_sb.sb_bsize;
394*b3b94faaSDavid Teigland 	bh->b_bdev = sdp->sd_vfs->s_bdev;
395*b3b94faaSDavid Teigland 
396*b3b94faaSDavid Teigland 	log_incr_head(sdp);
397*b3b94faaSDavid Teigland 
398*b3b94faaSDavid Teigland 	return bh;
399*b3b94faaSDavid Teigland }
400*b3b94faaSDavid Teigland 
401*b3b94faaSDavid Teigland static void log_pull_tail(struct gfs2_sbd *sdp, unsigned int new_tail, int pull)
402*b3b94faaSDavid Teigland {
403*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int dist = log_distance(sdp, new_tail, sdp->sd_log_tail);
404*b3b94faaSDavid Teigland 
405*b3b94faaSDavid Teigland 	ail2_empty(sdp, new_tail);
406*b3b94faaSDavid Teigland 
407*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
408*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_blks_free += dist - ((pull) ? 1 : 0);
409*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp,
410*b3b94faaSDavid Teigland 			     sdp->sd_log_blks_free <= sdp->sd_jdesc->jd_blocks);
411*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
412*b3b94faaSDavid Teigland 
413*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_tail = new_tail;
414*b3b94faaSDavid Teigland }
415*b3b94faaSDavid Teigland 
416*b3b94faaSDavid Teigland /**
417*b3b94faaSDavid Teigland  * log_write_header - Get and initialize a journal header buffer
418*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: The GFS2 superblock
419*b3b94faaSDavid Teigland  *
420*b3b94faaSDavid Teigland  * Returns: the initialized log buffer descriptor
421*b3b94faaSDavid Teigland  */
422*b3b94faaSDavid Teigland 
423*b3b94faaSDavid Teigland static void log_write_header(struct gfs2_sbd *sdp, uint32_t flags, int pull)
424*b3b94faaSDavid Teigland {
425*b3b94faaSDavid Teigland 	uint64_t blkno = log_bmap(sdp, sdp->sd_log_flush_head);
426*b3b94faaSDavid Teigland 	struct buffer_head *bh;
427*b3b94faaSDavid Teigland 	struct gfs2_log_header *lh;
428*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int tail;
429*b3b94faaSDavid Teigland 	uint32_t hash;
430*b3b94faaSDavid Teigland 
431*b3b94faaSDavid Teigland 	atomic_inc(&sdp->sd_log_flush_ondisk);
432*b3b94faaSDavid Teigland 
433*b3b94faaSDavid Teigland 	bh = sb_getblk(sdp->sd_vfs, blkno);
434*b3b94faaSDavid Teigland 	lock_buffer(bh);
435*b3b94faaSDavid Teigland 	memset(bh->b_data, 0, bh->b_size);
436*b3b94faaSDavid Teigland 	set_buffer_uptodate(bh);
437*b3b94faaSDavid Teigland 	clear_buffer_dirty(bh);
438*b3b94faaSDavid Teigland 	unlock_buffer(bh);
439*b3b94faaSDavid Teigland 
440*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_ail1_empty(sdp, 0);
441*b3b94faaSDavid Teigland 	tail = current_tail(sdp);
442*b3b94faaSDavid Teigland 
443*b3b94faaSDavid Teigland 	lh = (struct gfs2_log_header *)bh->b_data;
444*b3b94faaSDavid Teigland 	memset(lh, 0, sizeof(struct gfs2_log_header));
445*b3b94faaSDavid Teigland 	lh->lh_header.mh_magic = cpu_to_be32(GFS2_MAGIC);
446*b3b94faaSDavid Teigland 	lh->lh_header.mh_type = cpu_to_be16(GFS2_METATYPE_LH);
447*b3b94faaSDavid Teigland 	lh->lh_header.mh_format = cpu_to_be16(GFS2_FORMAT_LH);
448*b3b94faaSDavid Teigland 	lh->lh_sequence = be64_to_cpu(sdp->sd_log_sequence++);
449*b3b94faaSDavid Teigland 	lh->lh_flags = be32_to_cpu(flags);
450*b3b94faaSDavid Teigland 	lh->lh_tail = be32_to_cpu(tail);
451*b3b94faaSDavid Teigland 	lh->lh_blkno = be32_to_cpu(sdp->sd_log_flush_head);
452*b3b94faaSDavid Teigland 	hash = gfs2_disk_hash(bh->b_data, sizeof(struct gfs2_log_header));
453*b3b94faaSDavid Teigland 	lh->lh_hash = cpu_to_be32(hash);
454*b3b94faaSDavid Teigland 
455*b3b94faaSDavid Teigland 	set_buffer_dirty(bh);
456*b3b94faaSDavid Teigland 	if (sync_dirty_buffer(bh))
457*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_io_error_bh(sdp, bh);
458*b3b94faaSDavid Teigland 	brelse(bh);
459*b3b94faaSDavid Teigland 
460*b3b94faaSDavid Teigland 	if (sdp->sd_log_tail != tail)
461*b3b94faaSDavid Teigland 		log_pull_tail(sdp, tail, pull);
462*b3b94faaSDavid Teigland 	else
463*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_assert_withdraw(sdp, !pull);
464*b3b94faaSDavid Teigland 
465*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_idle = (tail == sdp->sd_log_flush_head);
466*b3b94faaSDavid Teigland 	log_incr_head(sdp);
467*b3b94faaSDavid Teigland }
468*b3b94faaSDavid Teigland 
469*b3b94faaSDavid Teigland static void log_flush_commit(struct gfs2_sbd *sdp)
470*b3b94faaSDavid Teigland {
471*b3b94faaSDavid Teigland 	struct list_head *head = &sdp->sd_log_flush_list;
472*b3b94faaSDavid Teigland 	struct gfs2_log_buf *lb;
473*b3b94faaSDavid Teigland 	struct buffer_head *bh;
474*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int d;
475*b3b94faaSDavid Teigland 
476*b3b94faaSDavid Teigland 	d = log_distance(sdp, sdp->sd_log_flush_head, sdp->sd_log_head);
477*b3b94faaSDavid Teigland 
478*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, d + 1 == sdp->sd_log_blks_reserved);
479*b3b94faaSDavid Teigland 
480*b3b94faaSDavid Teigland 	while (!list_empty(head)) {
481*b3b94faaSDavid Teigland 		lb = list_entry(head->next, struct gfs2_log_buf, lb_list);
482*b3b94faaSDavid Teigland 		list_del(&lb->lb_list);
483*b3b94faaSDavid Teigland 		bh = lb->lb_bh;
484*b3b94faaSDavid Teigland 
485*b3b94faaSDavid Teigland 		wait_on_buffer(bh);
486*b3b94faaSDavid Teigland 		if (!buffer_uptodate(bh))
487*b3b94faaSDavid Teigland 			gfs2_io_error_bh(sdp, bh);
488*b3b94faaSDavid Teigland 		if (lb->lb_real) {
489*b3b94faaSDavid Teigland 			while (atomic_read(&bh->b_count) != 1)  /* Grrrr... */
490*b3b94faaSDavid Teigland 				schedule();
491*b3b94faaSDavid Teigland 			free_buffer_head(bh);
492*b3b94faaSDavid Teigland 		} else
493*b3b94faaSDavid Teigland 			brelse(bh);
494*b3b94faaSDavid Teigland 		kfree(lb);
495*b3b94faaSDavid Teigland 	}
496*b3b94faaSDavid Teigland 
497*b3b94faaSDavid Teigland 	log_write_header(sdp, 0, 0);
498*b3b94faaSDavid Teigland }
499*b3b94faaSDavid Teigland 
500*b3b94faaSDavid Teigland /**
501*b3b94faaSDavid Teigland  * gfs2_log_flush_i - flush incore transaction(s)
502*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: the filesystem
503*b3b94faaSDavid Teigland  * @gl: The glock structure to flush.  If NULL, flush the whole incore log
504*b3b94faaSDavid Teigland  *
505*b3b94faaSDavid Teigland  */
506*b3b94faaSDavid Teigland 
507*b3b94faaSDavid Teigland void gfs2_log_flush_i(struct gfs2_sbd *sdp, struct gfs2_glock *gl)
508*b3b94faaSDavid Teigland {
509*b3b94faaSDavid Teigland 	struct gfs2_ail *ai;
510*b3b94faaSDavid Teigland 
511*b3b94faaSDavid Teigland 	atomic_inc(&sdp->sd_log_flush_incore);
512*b3b94faaSDavid Teigland 
513*b3b94faaSDavid Teigland 	ai = kzalloc(sizeof(struct gfs2_ail), GFP_KERNEL | __GFP_NOFAIL);
514*b3b94faaSDavid Teigland 	INIT_LIST_HEAD(&ai->ai_ail1_list);
515*b3b94faaSDavid Teigland 	INIT_LIST_HEAD(&ai->ai_ail2_list);
516*b3b94faaSDavid Teigland 
517*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_lock_for_flush(sdp);
518*b3b94faaSDavid Teigland 	down(&sdp->sd_log_flush_lock);
519*b3b94faaSDavid Teigland 
520*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp,
521*b3b94faaSDavid Teigland 			sdp->sd_log_num_buf == sdp->sd_log_commited_buf);
522*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp,
523*b3b94faaSDavid Teigland 			sdp->sd_log_num_revoke == sdp->sd_log_commited_revoke);
524*b3b94faaSDavid Teigland 
525*b3b94faaSDavid Teigland 	if (gl && list_empty(&gl->gl_le.le_list)) {
526*b3b94faaSDavid Teigland 		up(&sdp->sd_log_flush_lock);
527*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_unlock_from_flush(sdp);
528*b3b94faaSDavid Teigland 		kfree(ai);
529*b3b94faaSDavid Teigland 		return;
530*b3b94faaSDavid Teigland 	}
531*b3b94faaSDavid Teigland 
532*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_flush_head = sdp->sd_log_head;
533*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_flush_wrapped = 0;
534*b3b94faaSDavid Teigland 	ai->ai_first = sdp->sd_log_flush_head;
535*b3b94faaSDavid Teigland 
536*b3b94faaSDavid Teigland 	lops_before_commit(sdp);
537*b3b94faaSDavid Teigland 	if (!list_empty(&sdp->sd_log_flush_list))
538*b3b94faaSDavid Teigland 		log_flush_commit(sdp);
539*b3b94faaSDavid Teigland 	else if (sdp->sd_log_tail != current_tail(sdp) && !sdp->sd_log_idle)
540*b3b94faaSDavid Teigland 		log_write_header(sdp, 0, PULL);
541*b3b94faaSDavid Teigland 	lops_after_commit(sdp, ai);
542*b3b94faaSDavid Teigland 
543*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_head = sdp->sd_log_flush_head;
544*b3b94faaSDavid Teigland 	if (sdp->sd_log_flush_wrapped)
545*b3b94faaSDavid Teigland 		sdp->sd_log_wraps++;
546*b3b94faaSDavid Teigland 
547*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_blks_reserved =
548*b3b94faaSDavid Teigland 		sdp->sd_log_commited_buf =
549*b3b94faaSDavid Teigland 		sdp->sd_log_commited_revoke = 0;
550*b3b94faaSDavid Teigland 
551*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
552*b3b94faaSDavid Teigland 	if (!list_empty(&ai->ai_ail1_list)) {
553*b3b94faaSDavid Teigland 		list_add(&ai->ai_list, &sdp->sd_ail1_list);
554*b3b94faaSDavid Teigland 		ai = NULL;
555*b3b94faaSDavid Teigland 	}
556*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
557*b3b94faaSDavid Teigland 
558*b3b94faaSDavid Teigland 	up(&sdp->sd_log_flush_lock);
559*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_vfs->s_dirt = 0;
560*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_unlock_from_flush(sdp);
561*b3b94faaSDavid Teigland 
562*b3b94faaSDavid Teigland 	kfree(ai);
563*b3b94faaSDavid Teigland }
564*b3b94faaSDavid Teigland 
565*b3b94faaSDavid Teigland static void log_refund(struct gfs2_sbd *sdp, struct gfs2_trans *tr)
566*b3b94faaSDavid Teigland {
567*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int reserved = 1;
568*b3b94faaSDavid Teigland 	unsigned int old;
569*b3b94faaSDavid Teigland 
570*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
571*b3b94faaSDavid Teigland 
572*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_commited_buf += tr->tr_num_buf_new - tr->tr_num_buf_rm;
573*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, ((int)sdp->sd_log_commited_buf) >= 0);
574*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_commited_revoke += tr->tr_num_revoke - tr->tr_num_revoke_rm;
575*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, ((int)sdp->sd_log_commited_revoke) >= 0);
576*b3b94faaSDavid Teigland 
577*b3b94faaSDavid Teigland 	if (sdp->sd_log_commited_buf)
578*b3b94faaSDavid Teigland 		reserved += 1 + sdp->sd_log_commited_buf + sdp->sd_log_commited_buf/503;
579*b3b94faaSDavid Teigland 	if (sdp->sd_log_commited_revoke)
580*b3b94faaSDavid Teigland 		reserved += gfs2_struct2blk(sdp, sdp->sd_log_commited_revoke,
581*b3b94faaSDavid Teigland 					    sizeof(uint64_t));
582*b3b94faaSDavid Teigland 
583*b3b94faaSDavid Teigland 	old = sdp->sd_log_blks_free;
584*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_blks_free += tr->tr_reserved -
585*b3b94faaSDavid Teigland 				 (reserved - sdp->sd_log_blks_reserved);
586*b3b94faaSDavid Teigland 
587*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp,
588*b3b94faaSDavid Teigland 			     sdp->sd_log_blks_free >= old);
589*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp,
590*b3b94faaSDavid Teigland 			     sdp->sd_log_blks_free <= sdp->sd_jdesc->jd_blocks);
591*b3b94faaSDavid Teigland 
592*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_blks_reserved = reserved;
593*b3b94faaSDavid Teigland 
594*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_unlock(sdp);
595*b3b94faaSDavid Teigland }
596*b3b94faaSDavid Teigland 
597*b3b94faaSDavid Teigland /**
598*b3b94faaSDavid Teigland  * gfs2_log_commit - Commit a transaction to the log
599*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: the filesystem
600*b3b94faaSDavid Teigland  * @tr: the transaction
601*b3b94faaSDavid Teigland  *
602*b3b94faaSDavid Teigland  * Returns: errno
603*b3b94faaSDavid Teigland  */
604*b3b94faaSDavid Teigland 
605*b3b94faaSDavid Teigland void gfs2_log_commit(struct gfs2_sbd *sdp, struct gfs2_trans *tr)
606*b3b94faaSDavid Teigland {
607*b3b94faaSDavid Teigland 	log_refund(sdp, tr);
608*b3b94faaSDavid Teigland 	lops_incore_commit(sdp, tr);
609*b3b94faaSDavid Teigland 
610*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_vfs->s_dirt = 1;
611*b3b94faaSDavid Teigland 	unlock_from_trans(sdp);
612*b3b94faaSDavid Teigland 
613*b3b94faaSDavid Teigland 	kfree(tr);
614*b3b94faaSDavid Teigland 
615*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_log_lock(sdp);
616*b3b94faaSDavid Teigland 	if (sdp->sd_log_num_buf > gfs2_tune_get(sdp, gt_incore_log_blocks)) {
617*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_log_unlock(sdp);
618*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_log_flush(sdp);
619*b3b94faaSDavid Teigland 	} else
620*b3b94faaSDavid Teigland 		gfs2_log_unlock(sdp);
621*b3b94faaSDavid Teigland }
622*b3b94faaSDavid Teigland 
623*b3b94faaSDavid Teigland /**
624*b3b94faaSDavid Teigland  * gfs2_log_shutdown - write a shutdown header into a journal
625*b3b94faaSDavid Teigland  * @sdp: the filesystem
626*b3b94faaSDavid Teigland  *
627*b3b94faaSDavid Teigland  */
628*b3b94faaSDavid Teigland 
629*b3b94faaSDavid Teigland void gfs2_log_shutdown(struct gfs2_sbd *sdp)
630*b3b94faaSDavid Teigland {
631*b3b94faaSDavid Teigland 	down(&sdp->sd_log_flush_lock);
632*b3b94faaSDavid Teigland 
633*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, !atomic_read(&sdp->sd_log_trans_count));
634*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, !sdp->sd_log_blks_reserved);
635*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, !sdp->sd_log_num_gl);
636*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, !sdp->sd_log_num_buf);
637*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, !sdp->sd_log_num_revoke);
638*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, !sdp->sd_log_num_rg);
639*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, !sdp->sd_log_num_databuf);
640*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, list_empty(&sdp->sd_ail1_list));
641*b3b94faaSDavid Teigland 
642*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_flush_head = sdp->sd_log_head;
643*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_flush_wrapped = 0;
644*b3b94faaSDavid Teigland 
645*b3b94faaSDavid Teigland 	log_write_header(sdp, GFS2_LOG_HEAD_UNMOUNT, 0);
646*b3b94faaSDavid Teigland 
647*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, sdp->sd_log_blks_free ==
648*b3b94faaSDavid Teigland 			     sdp->sd_jdesc->jd_blocks);
649*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, sdp->sd_log_head == sdp->sd_log_tail);
650*b3b94faaSDavid Teigland 	gfs2_assert_withdraw(sdp, list_empty(&sdp->sd_ail2_list));
651*b3b94faaSDavid Teigland 
652*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_head = sdp->sd_log_flush_head;
653*b3b94faaSDavid Teigland 	if (sdp->sd_log_flush_wrapped)
654*b3b94faaSDavid Teigland 		sdp->sd_log_wraps++;
655*b3b94faaSDavid Teigland 	sdp->sd_log_tail = sdp->sd_log_head;
656*b3b94faaSDavid Teigland 
657*b3b94faaSDavid Teigland 	up(&sdp->sd_log_flush_lock);
658*b3b94faaSDavid Teigland }
659*b3b94faaSDavid Teigland 
660